EspañolARGAZKIAK
Ana Urkizaren Mamuak liburuaren 2. kapitulua: Argazkiak
Asteburua Deban pasatu nahi duela esan dio Migelek Estherri. Eta Estherri Gorka etorri zaio burura. Lagunekin irteteko planen bat eginda izango ote duen. Eta Iker, Ikerren larunbatetako saskibaloi partida.
Mutilek, jada, ez dute Debara joan nahi izaten. Txikitxoak zirenean bai. Hango plazetan bakarrik ibiltzea zuten gogoko, erlojuari kasurik egin gabe lagunekin kale estuetan barrena galtzea. Baina orain aspertu egiten dira. Umetako laguntxoak jada ez dira bene-benetako adiskideak, eta hondartza gainaldean paseatzea edota surf saialdiren bat egitea ez da plan nahikoa.
Badaki mutilek ez dutela Debara joan nahi izango baina, konpromiso berezirik ez badaukate, Estherrek jakingo du mutilei sakrifizio txiki bat egiteko eskatzen. Migelek hori baino gehiago merezi du. Argi utzi izan die beti semeei, momentuak daudela lagunekin ibiltzekoak eta momentuak familiarekin egotekoak. Uneak bereiztekoak.
–Argazkiak ikusi nahi ditut –esanez azaldu dio Migelek Debara joan nahi izatearen arrazoia.
Hori entzutean, historiaren atea irekitzea bezala izan da. Egunerokotasunaren trenean ahaztua zuen euren istorio artikularraren atea zabaltzea. Hamalau urte bete berri dituzte ezkonduta. Debara ezkondu ziren, garai hartan Elgoibarren egiten zutelako lan biek. Eta, urte batzuk geroago, Estherrek lana aldatu zuenean joan ziren Donostiara bizitzera, Gorkak hamar eta Ikerrek zortzi urte zituztela.
Garai zailak izan ziren. Estherrek lan berriari eskua hartu behar, Migel egunero joan-etorrian Elgoibartik Donostiara, eta mutilak, ikastola berrira ohitu eta lagunak egin beharrean. Iker berehala ohitu zen baina ez hala Gorka.
Horregatik, hasierako urteetan, astebururo bueltatzen ziren Debara. Migel eta Esther lasaitu egiten ziren umeak gustura ikusita. Eta lasaitu mutilak, lagunak eta familiartekoak hurbil sentituta. Ezkonberritan asteburuetan amaginarrebaren
etxera bazkaltzera joatea bezala zen: pozik bikote gaztea bazkaririk prestatu beharrik ez zuelako, eta pozik amaginarreba eta aitaginarreba, astean zehar hutsik gelditzen zitzaien etxea beteta ikusiko zutelako. Harik eta, poliki-poliki, Donostian gero eta denboraldi luzeagoak egiten hasi ziren arte.
Mutilak asteburuetan Donostian geratzen hasi zirenean, Debako etxea oporretako bizilekutzat jo zuten eta bertan utzi zuten, giltzapean, Donostiara joan arteko bizitza osoa, ezkontzako eta umeen txikitako argazki albumak barne.
Estherrek ondotxo daki, Debara joaten direnean, gogoko izaten dutela argazki albumak atera eta lauren artean berrikustea. Argazki oinak irakurtzea. Deban zoriontsuak izan zirela gogoratzea. (Irakurri +)
Harkaitz Cano eta Jokin Mitxelena “Orkestra lurtarra” liburuaren aurkezpenean
Harkaitz Cano idazleak Euskadi Saria irabazi du 2013ko udaberrian Jokin Mitxelena ilustratzailearekin kaleratu zuen Orkestra lurtarra liburuarekin. Canok Manu mutikoa protagonista duen ipuina idatzi zuen. Istorioan, gaztetxoak orkestra bat sortu nahi du, eta bertan joko duten lagunen bila abiatuko da: horrela topatuko ditu Lurrinetti anaiak, bi “t”-rekin, tronpeta jotzeaz gain Presidente izeneko ahuntz bat dutenak, eskailera gainera igotzen dena; Aldika izeneko biolin-jotzaile bat, aldika besapeetan azkura izaten duena; Osoki deritzan triangelu-jolea, bere tresna gainean pausatzen den kardantxilo eta guzti; Crocanti izozki-saltzaile eta kontra-tenorea… Denen artean musikarik zoroena eta zoragarriena sortuko dute, baita hainbat abentura bizi ere, umorez eta irudimenez beteak.
Jasone Osororen nobela-proiektu batek irabazi du Ondarroako Udalak eta Elkar argitaletxeak antolatzen duten Augustin Zubikarai saria. Hogeita sei lan aurkeztu dira bertara, eta horien artean Osororen proposamena aukeratu du Leire Bilbaok, Xabier Mendigurenek eta Ana Urkizak osaturiko epaimahaiak. Saria ostegun arratsaldean emango zaio, Ondarroan, Literatur Amuak izeneko jardunaldien barruan.
Sick du behin-behineko izena Jasone Osororen proiektuak. Berta deritzan emakume baten 24 ordu kontatzen dizkigu, ohean datzala Edith Piaf-en Non, je ne regrette rien entzuten, barrutik hautsia, bere bizitzaren errepaso bat eginez eta berekin harreman estua izan duten pertsonaiekin barne-bakarrizketan: ama, aita, senarra, alaba… Urtebete du Osorok proiektua ontzeko eta amaitzeko, eta ondo bidean 2015eko udazkenean ikusiko du liburuak argia.
Jasone Osoro Elgoibarren jaio zen 1971ean. Kazetaria da ikasketaz, eta prentsa idatzian nahiz telebistan lan egin izan du, baina batik bat idazle moduan da ezaguna: Tentazioak (1998) eta Korapiloak (2001) ipuin-liburuak kaleratu ditu, Greta (2003) eleberria, Bi marra arrosa (2009) saiakera, Isadora (1998) biografia, eta gazteentzako hainbat liburu, Jara eta Ezekiel pertsonaienak, besteak beste. Gaur egun, Euskal Idazleen Elkarteko lehendakaria da. (Irakurri +)
Norabide bakarreko diskoa dugu Norah Jones kantariaren bosgarren lana: Little Broken Hearts, edo “apurtutako bihotz txikiak”. Ez dakit txikiak diren edota apurtuta ote dauden, baina zalantzarik gabe hamabi istorio hauek bihotzera zuzenduta daude.
Lehenengo entzunaldian sinpleak diruditen arren kantu hauen barnealdean esanahi sakona dago. Norah Jones-ek berak bizitako uneak baldin badira, diskoa benetakotasunaren pisuarekin jantzita dagoela esango nuke.
2012ko apirilean Blue Note diskoetxeak argitaratua eta Danger Mousek ekoiztua izan zen. Doinuak eta erritmoak hitzen esanahien kontrako koloreekin jolasten dira. Happy pills izan zen lehen singlea. 2002an Come away with me argitaratu zuenetik jazzeroagoak diren moduetatik, countryagoak diren eremuetara hurbilduz joan da Jones. Green Day taldeko kantari izandako Billie Joe Armstrong-ekin batera egindako lanak edota Puss´n boots bere talde berriarekin egindakoak argi uzten duten bezala, disko honetan ere usaintzen dira country lurrinak.
Alberto Ladron Arana idazle ezagunak Harrian mezua thriller berri bat kaleratu du. Beti bezala misterioaren hariak ezin hobeki josiz eta irakurleari arnasa hartzeko beta doi-doi eskainiz.
Eleberriaren lehenengo kapituluaren hasierako zatia irakurtzeko aukera duzue hemen.
OTSAILAK 2, IGANDEA
1
–Asko falta da? –galdetu zuen Leire Asiain inspektoreak.
–Hiru bat kilometro –Alberro inspektore-ordeak esku batekin eutsi zion bolanteari, bestearekin mugikorra sakelara bihurtu bitartean–. Rifa doktorea zen. Gure zain daude.
Asiain Mitsubishi Monteroaren eserlekuan hondoratu, eta gogoa hutsik mantentzen ahalegindu zen. Hogei metro aurrerago zebilen ibilgailuari so egin zion. Brigada zientifikoaren furgonetak mantsotasun amorragarriz egiten zuen aurrera pista elurtuan. Elurra pagoen adarretatik erori, eta hauts urdinxka batez zipriztintzen zuen haizetakoa.
Gurpilek irrist egin zuten, baina Alberrok lortu zuen ibilgailua bidetik ez ateratzea. Bero egiten zuen autoan.
Asiainek begirada galdu zuen enbor zurituen labirintoan.
Baso izoztuak amaiezina zirudien.
–“Gero eta barrenago sartzen ginen ilunbeen bihotzean…”–erran zuen Alberrok.
–Zer?
–Liburu batekoa da.
–Ez dut ezagutzen.
–Gabonetan irakurri nuen. Apocalypse now filma egin zuten, nobela oinarri. Gizon zibilizatuak basatasunari dion izuaz dihardu. Berokuntzak gasolioaren usaina zekarren. Mitsubishiak zabukada egin zuen zulo baten gainean igarotzean, Asiaini hortzak kirrinkaraziz.
–Gelditu autoa –erran zuen.
–Hemen?
–Gelditzeko erran dizut.
Asiain ibilgailutik atera eta lasterka urrundu zen zuhaitzen artean. Alberro atzetik zetorkiola entzun zuen, baina, handik bidali ahal izan baino lehen, goragalea etorri zitzaion. Urdaila hustu zuen pago baten kontra bermaturik.
–Ongi zaude? –Alberrok.
–Primeran. Pista alu hori da.
Elur pilota bat eginez, sagar bat balitz bezala jan zuen, eztarriko erredura arintzeko. Bururatu zitzaion txikitatik ez zuela elurrik jan.
–Goazen.
Ibilgailura itzuli ziren elurretan belaunetaraino hondoratuz.
Zientifikoaren furgoneta ere gelditua zen, eta agenteek leihatiletatik begiratzen zieten. Alberrok segitzeko keinua egin zien bolantera itzuli aurretik.
–Beharbada, hobe dugu urdaila hutsik eduki hara iristen garenean.
Minutu batzuk geroago iritsi ziren pistaren amaierara. (Irakurri +)
Odol mamituen bide itxia
Miren Agur Meabe
Zer ote da izugarriago asaldura kontrolaezin bat pairatzea baino, horren zantzuak, besteak beste, itomena, konbultsioak, ondoeza gainditzeko ziurtasun eza, minaren aldaera guztiak eta erru-sentimendua direnean?
Odol mamituak infernurako joan-etorri bati buruzko narrazioa da. Bide latz horretan emakume gazte bati sortzen zaizkion galderen berri jasoko du irakurleak, txunditurik so egiteko buruko gaixotasunaren eta sen onaren arteko borroka desorekatuari.
Protagonistak, A-k, bost ibiltartetan deskribatzen du bidaia. Ohean preso dagoela abiatzen da, bere etsaiaren defi nizioa emanez: “Gorria da”. Gorria da –odola eta sua bezala–, beragan arantzak, iltzeak, kristal eta metal zatiak dituen zer arrotz eta harrotu hori, gorputzean etengabe hedatu eta irteerarik aurkitzen ez duena, zergatik eta bere jabearen baitan dagoelako, jabea bera delako. Eromena norberaren baitako mehatxua denean, hiru aukera baino ez daude: edo bertan disolbatu, barne-ekaitzean galduz; edo ahal bestean igeri egin, etsipenaren zurrunbiloan ez itotzeko; edo bidea zabaldu ihes egin dezan, adibidez, zainak ebakita. Desesperazio horrek Maupassanten gau ankerra ekarri dit gogora, hark ere, kanpokoa zen zerbait bere barruan kokatuz zihoala sentituta, hainbat aldiz egotzi nahi izan baitzuen bizarra mozteko labanaz lepoa moztuta. Baina nola egiten du batek igeri ur-azalerantz iluntasunari beldur dion haurra legez sentitzen bada, bere burua irudimenaren bitartez torturatzen badu eta, aldiz, bihotza lotan badu? Batzuetan ia ezinezkoa gertatzen da bizitzari aurre egitea.
Bigarren tartean, A-k bere egoeraren kanpo-definizioa jasotzen du, diagnostikoa: “Psikosia da…”. Erlojuak denbora neurtzeko kapaz ez diren ingurune batean, narratzaileak ikuspuntua aldatuko du lehen pertsonatik bigarrenera, bere izateari beha dagoen A-ren pasibitate tenteldua islatzeko. Badira ohe bat, uhel eta guztikoa. Burdin barrak leihoetan. Plastizkoko pazientzia eta elefante-sudurra duen mediku bat. (Zergatik ote du psikiatrak elefante-tronpa sudurraren ordez? Agian, arketipoei kasu eginez gero, elefanteak sendotasuna, memoria ona, egonarria eta jakituria adierazten dituelako, eta sugearen –kaosaren– etsaia delako?). Lixibaren usaina. Korapiloak burmuinean. Begiak irekitzea galarazten duten botikak; loezina, berba egiteko moteltasuna eta lerde-jarioa eragiten duten botikak; apetitoa neurriz gain kilikatzen duten botikak. Isiltasuna. Talde-terapia. Paziente-katalogo bat eta haien errebeldia xaloa… Beste kartzela mota bat, azken batean, eta bertan A, bere arrainontziak eztanda noiz egin zuen ez dakiela, noiz hautsi zen bere munduaren kristala. Norena da errua? Zein da desorekaren jatorria? A osatzen duten A guztietatik, zeinek bultzatu ditu beste guztiak paradero horretara? Errailetatik irtendako trenentzako geltokia da ospitalea, eta A-k nahi luke behin betiko helmuga izatea, burbuila babesgarri berri bat, beldur delako ustelak betiko iraungo ote dion erraietan. (Irakurri +)
