Santi Leoné: “Nire pertsonaiak errutinan, zorrotz arauturiko bizimoduan, asperduran harrapatuak daude eta ezin ihes egin dute”

Liztor mutanteak (Susa, 2022) izena du Santi Leoné idazlearen (Iruñea, 1972) lehen fikziozko lanak. Hamar ipuin bildu ditu bertan, ohikoa duen begirada zorrotz eta kontzesiorik gabearekin idatziak. (Irakurri +)

Uxue Apaolaza: “Gezurren bitartez egia bat esaten dudan lekua da niretzat literatura”

Etxean arropa lapurtzera sartuzaizkionak jipoitzen dituenemakume normalean guztizatsegina, lanetik bota ez dezatenlankide bat sakrifikatzen duen bestebat… Bihurguneko nasa (Susa,2021) irakurtzen duenak berehalaigarriko dio Uxue Apaolazaren lumazorrotzari. Gizakion miseria txiki zein handiak erakusten dizkigu.

(Irakurri +)

Oier Guillan: “Errealitatearen eta fikzioaren arteko mugekin esperimentatzen nabil beti, artea ekintza bilakatzeko xedez”

VHS izeneko nobela kaleratu du Oier Guillanek Susaren eskutik. Konfinamenduak edizio-lan betean harrapatu zuen, eta kontatu digunez, irrikaz dago liburuko pasarteak jendaurrean eta zuzenean irakurri ahal izateko; izan ere, berarentzat “hor osatuko baita liburuarekin esperientzia, jendearekin”.

Has gaitezen izenburutik beretik: VHS deitu diozu nobela honi. Niri behintzat, berehala ekarri dit gogora iragana, iraganaren aldaera berezi bat: norberak bizi izan duen arren oso aspaldikoa dirudiena.
Izan daiteke. Liburuan dena da jolasa, errealitateen eta fikzioen arteko ispilu joko bat, eta titulua hori ere bada: batetik, ondo esan duzun moduan, iraganarekiko sentimendu bat islatzen du. Batzuetan saiatzen gara oroitzen gure bizitzetan garrantzitsua izan den une bat, eta konturatzen gara akaso sentsazio orokorrak gogoratzen ditugula, baina ez hitz, usain edo kolore zehatzak. Iragana oroitu nahian, batzuetan sentitu izan naiz VHS zinta zahar bat eskuetan edukiko banu bezala: zeozer oso baliotsua dago bertan grabatuta, baina dagoeneko formatu zaharkitua denez ez dago hura ikusteko aparatua lortzerik. Bestetik, liburuko ispilu joko horretan VHS bada zeozer gehiago ere, baina ez dut spoilerrik egingo… (Irakurri +)

Unai Elorriaga: “Nobelaz mozorrotutako ipuin-liburua da hau”

Unai Elorriagak Iturria izeneko lana plazaratu berri du. Zalantzarik gabe, lan bikaina, literaturaren botere katartikoan sakontzen duen obra horietariko bat. Bere orriotan, irakurleak ipuin estonagarriak topatuko ditu, kalibre handiko narrazioa osatzen dutenak. Zabaldu iturria eta edan bertako ura, ez zarete damutuko.

Narrazio enmarkatuaren aurrean gaude. Narrazio nagusi batek beste narrazio (ipuinak) batzuk barnebiltzen ditu. Ipuinok pisua hartzen dute narrazioan nabarmenki, progresiboki. Hortaz, badira ardatza?

Dudarik gabe. Ipuin-liburua idatzi nahi nuen nik, horretan jarri izan dut hasieratik indarrik handiena eta, zuk esaten duzun moduan, ipuinak, narrazioak dira ardatza. Azala da beste guztia, ipuinak biltzen dituen azala, zuritu behar dena mamira heltzeko. Esan dezakegu nobelaz mozorrotutako ipuin-liburua dela hau. Mozorroa, berez, ikusgarria da, mozorro gehienak bezala, baina mozorroa kendu eta bertan topatuko du irakurleak liburuaren muina.

Bestetik, egia da progresiboki egiten dutela gora ipuinek liburuan zehar, hori da idazketa amaitu eta hartu diodan antza. Ematen du lehen ipuinak apalagoak direla eta intentsitateak apurka egiten duela aurrera… Hasieran neurtu ezin den alorra da hori. (Irakurri +)

Mugaz gaindiko bidaia

Jalgi hadi plazaraNegu luze baten ostean udaberria heldu da eta gorputzak gozamenerako tartea eskatzen du, giro goxoa giharrak laxatzeko, izan lagunartean elkarrizketan, bidaiatuz, edo nobela eder bat irakurriz. Batzuei genero beltza gustatzen zaie, besteei umorezkoa, eta badago gogoeta eragilea nahiago duenik ere. Hiru hauek –eta gehiago- uztartzen dituen liburu batekin gatoz oraingoan.  

Itxaro Bordak Amaia Ezpeldoi detektibearen ibilerak kontatu dizkigun bost liburuetatik laugarrena da hau. Tregoa garaian idatzi zuela nabari da, isiltasuna apurtu eta aldarrikapen bat egiteko aprobetxatuko zuelako: 1545ean Etxeparek euskararen alde idatzi zuen ‘jalgi hadi plazara’ esaldia hartu eta lesbiana izanik ez lotsatzeko eta aske esan eta bizitzeko aukera ematen dio protagonistari, finean, armairutik ateratzen laguntzen dio esanahi berria emanez esaldi ezagunari. 

Bost pertsonaia topatuko ditugu Euskal Herrian barna bidaian desagertutako euskaltzain baten bila. Izturitzeko kobatik hasi eta Baiona, Bilbo, Gasteiz edo Bardeak bisitatuko ditugu koadrila honekin: marjinetako identitate anitzeko pertsonaiak, entzuten ohituta ez gauden ahotsak, irri eginaraziko digutenak. (Irakurri +)

111 Akademia, iazko libururik onena saritzeko bidean

Urtero legez, 111 Akademiak aurreko urtean argia ikusi duten liburuen artean onena saritzen du. Dagoeneko 5 ale hautatu ditu: Alaine Agirreren Bi aldiz erditu zinen nitaz, ama (Elkar), Maddi Zubeldiaren Deserria haurtzaro (Elkar), Alberto Ladron Aranaren Jainkoen zigorra (Elkar), Uxue Alberdiren Jenisjoplin (Susa) eta Iñigo Urdinagaren Surflaria eta paradisua (Salbera) liburuak pasatu dira bigarren bueltara. Baten batek botoen %40 lortuz gero, harexek jasoko luke saria; bestela, boto gehien lorturiko biren artean izango da finala.