EspañolOndarroako Udalak eta Elkar argitaletxeak, euskal kultura aberasteko eta idazleen lana bultzatzeko asmoz, Augustin Zubikarai saria antolatzen dugu, nobelak sortzeko beka gisa funtzionatuko duena, ondorengo oinarrien arabera:
-Deialdi honetara, eleberriak idazteko proiektuak aurkez litezke, jatorrizkoak eta euskaraz sortuak, beste inondik moldatu gabeak eta aurretik saririk jaso edo argitaratu ez direnak.
-Beka hau behin irabazten duenak ezingo du berriz parte hartu.
-Partehartzaile bakoitzak, ondorengoak aurkeztu behar ditu, emailez atxikitako dokumentuetan: 
a) Landu nahi duen kontakizunaren azalpena, bi mila eta sei mila karaktere bitartekoa, egoki iritzitako ezaugarriak zehaztuz, hala nola, argumentua, egitura, luzera, estiloa, etab.
b) Idazlanaren lagina edo erakusgarria, hamabost mila eta berrogei mila karaktere bitartekoa, ez nahitaez kontakizunaren hasierakoa, baina bai zati bakarra osatzen duena.
c) Egilearen izen-abizenak, helbidea, posta elektronikoa, telefonoa eta nortasun agiriaren kopia eskaneatua. (Egileei buruzko informazioa Udalak gordeko du erabakia hartu arte, eta epaimahaikoek ez dute jakingo haien berri). Hartara, egileak ez du bere nortasuna agerian utz dezakeen ezer idatziko ez laginean ez azalpenean (bidaliko duen artxibategietako ezaugarrietan ere ez). Baztertu egingo dira hori betetzen ez duten hautagaiak.
-2021eko urriaren 31 arte bidal litezke helbide honetara proiektuak: mrey@ondarroa.eus
-Ana Urkiza, Leire Bilbao eta Xabier Mendigurenek osatutako epaimahaiak jasotako proiektu guztiak aztertu eta haien arteko bat izendatuko du irabazle 2021eko azaroaren 30a baino lehen. Aurkeztutako lanek behar adinako kalitaterik ez dutela iritziz gero, beka eman gabe utz dezake epaimahaiak.
-Saria 6.000 eurokoa izango da eta Ondarroako Udalak ordainduko dio irabazleari era honetara: bekaren diru-kopuruaren erdia, irabazle izendatu ondoren, eta beste erdia, idazlan amaitua entregatu eta epaimahaikoek onespena emandakoan. (Irakurri +)
Doneaneko alaba eleberria argitaratu du Juan Kruz Igerabidek, Alberdaniaren eskutik: minaren enpatia egiten ahalegindu da, literaturaren bidez.
Zein izan zen liburuaren abiapuntua?
Min zahar bat. Nire belaunaldiko min bat da, baina pertsonala ere bai. Hemen kontatzen dena ez da niri gertatutakoa, baina bai gertuan bizi izan dudana eta duguna. Nire belaunaldiko asko gerrako zauriaren korapiloak lotuta eduki gaitu, sastatuta.
Narratzailea literatur irakasle bat da, erretiroko adinetik gertu dagoena: zinikoa, zaputza, edo, berak dioenez, “astasugea”.
Bizitzaren eta literaturaren uztarketa bat egin nahi izan dut. Narratzailea zauri batetik dator –bere gorputzean darama gainera [herrena da]–, eta saiatu naiz, literaturaren bidez, pertsonaia nolabait interpretatzen, bai, baina batez ere enpatia-ariketa bat egiten harekin. Minarekiko enpatia bat.
Kontakizuna zero graduan hasten da, narratzailearenhaurtzaroan, zauriaren unean. Herri txiki batean bizi da, nazionalak iritsi dira: umiliatu eta elbarritu egingo dute, bai eta auzoak, Doneaneko Mikela eta Auxtin Ttiki, bizitza osorako txikitxiki eginda utzi ere. Mikelaren aurkako indarkeria kontatzeko, ordea, errealismoa ez baizik mitologia hautatu duzu.
Atera egin zitzaidan. Honetara iritsi nintzen: orain zer egin behar dut, nola bortxatu duten kontatu? Ez, narratzaile mutikoak irudikatu dezake nola izan den, eta gainera imajinatu duena baino okerragoa izan da: asko izan dira bortxatzaileak, ez bakarra. Horren izugarritasuna adierazteko, mitologia erabiltzea otu zitzaidan; mitologia, azken batean, giza izugarrikerien bilduma bat da. Modu errealistan kontatzen baduzu, irakurlea itotzen-itotzen zoaz, baina mitologiaren bidez atzerago jotzen duzu, gizakiaren jatorrira, gizakiak dakarren orbanera; arnasa zabaltzen duzu. Mitologiak distantzia bat ematen digu, arnasa ematen dio irakurleari, tragikotasuna arindu gabe; nolabait, auzo batean gertatuari indar unibertsal bat ematen dio. (Irakurri +)
Urtetan nobela beltzak idazten jardun ondoren, ipuin-bilduma sendo eta mamitsu bat dakarkigu Irasizabalek, Zorioneko familia. Teknikan eta gaietan berritasun nabarmenak egon arren, “ahalik eta istoriorik onena, ahalik eta ondoen” kontatzea omen du betiko helburua, gatazkaren bat bihurtuz beti istorioaren muina. Galdezka joan gara beregana.
Lev Tolstoik esaldi ospetsu batekin hasi zuen Anna Karenina: “Munduko familia zoriontsu guztiak dira elkaren antzekoak; zoritxarrekoak, berriz, bakoitza bere modura da zoritxarrekoa”. Zure liburuaren atarian jartzeko moduko esaldia, ezta?
Tolstoi bera eta esaldi hori batez ere trannszendenteegiak iruditzen zaizkit nire ipuinekin lotzeko. Izen handiak aipatzen hasita, Van Gogh aipatuko nuke. Helburu bakarra omen zuen: konturatu zitezela bere teknika zakarraren azpian samurtasuna zegoela. Uste dut ipuin hauek gehiago dutela samurretik transzendentetik baino.
Familia inspirazio iturri agortezina dela esan liteke. Izan duzu erreferentziazko autorerik literaturan edo zineman?
Liburuek eta pantailek istorioak kontatzen dizkigute etengabe. Hunkitu gaituzten guztiek daukate gugan eragina, baina ezingo nuke esan zein neurritan bakoitza. Nire ipuinen antzeko giroak dituen istoriok bat aipatzekotan telesail labur bat aipatuko nuke: Mar Coll-en “Matar al padre”. Oso ona. (Irakurri +)
Elkar Fundazioak Joseba Jaka beka berriro martxan jartzea erabaki du, sormen lanak sustatu eta laguntzeko asmoz, ondorengo oinarrien arabera:
– Deialdi honetara, literatur lanak, narratibako lanak (eleberri edo ipuin bildumak), idazteko proiektuak aurkez litezke, jatorrizkoak eta euskaraz sortuak, beste inondik moldatu gabeak eta aurretik saririk jaso edo argitaratu ez direnak.
– Parte hartzaile bakoitzak, ondorengoak aurkeztu behar ditu:
a) Egin nahi duen sormen lanaren azalpena, 2-5 orri bitartekoa, egoki iritzitako ezaugarriak zehaztuz, hala nola, argumentua, egitura, luzera, estiloa, etab
b) Idazlanaren lagina edo erakusgarria, 15-25 bitartekoa, ez nahitaez hasierakoa, baina bai zati bakarra osatzen duena
c) Egilearen izen-abizenak, helbidea, posta elektronikoa, telefonoa eta nortasun agiriaren kopia eskaneatua. (Egileei buruzko informazioa Fundazioak gordeko du erabakia hartu arte, eta epaimahaikoek ez dute jakingo haien berri).
– Proiektuak, 2019ko abenduaren 31ra arte bidal litezke helbide hauetako batera:
Joseba Jaka beka. Elkar Fundazioa. Portuetxe 88, Igara auzoa. 20018 Donostia
“Errelatoaren kontua poliedro irregular bat da”
Boxeoaren mundu maskulinoa literaturara ekarri zuen Joxemari Iturralde idazleak (Tolosa, Gipuzkoa, 1951) Perlak, kolpeak, musuak, traizioak (2015) aurreko lanean. Bestelako unibertso bat ageri da Jamaikako neska lan berrian. Bere azken nobelak bezala, Pamielarekin argitaratu du.
Perlak, kolpeak, musuak, traizioak aurreko lanean bi euskal boxeolari ziren protagonistak. Oraingoan, aldiz, euskal jatorriko emakume jamaikar bat. Begirada aldaketa behar zenuen?
Nobela guztiek izan behar dute ezberdin. Horrek esan nahi du, beraz, begirada ere ezberdin izango dela. Perlak, kolpeak, musuak, traizioak nobelan hiru protagonista zeuden, lagunak izandako bi boxeolari ospetsu eta sendagile bat. Traizio handi baten historia kontatzen zen han. Jamaikako neska nobela honetan, aldiz, ez dago horrelakorik; hemen euskal jatorriko emakume jamaikar batek bere bizitza kontatzen digu, Jamaikan hasi eta Euskal Herrian amaitu arte.
Dafne protagonistaren istorioa darabilzu Euskal Herriko historiaren atal baten kontaketa egiteko; bogako dago errelatoaren gaia. Zure ekarpena egiteko, kanpoan jaio eta hezitako baten begirada hautatu duzu?
Nobela honetan ez dago bakarrik Euskal Herriko historiaren atal baten kontaketa, askoz gauza gehiago ere kontatzen dira bertan. Dafne protagonistak leku askotako istorioak kontatzen dizkigu, ez baita alferrik bizi izan Jamaikan, Argentinan, Mexikon, Holandan, Madrilen, Bruselan, Euskadin…
Errelatoaren kontu horretan, norberak aurkitu behar du horri buruzko erantzunik zehatz eta egiazkoena. Errelatoaren kontu hori ez da margo edo kuadro batek ematen dizun irudia; ez da txanpon batek dauzkan bi alde edo aurpegi horietako baten aukeraketa egitea; poliedro irregular bat da, alde edo aurpegi asko eta ezberdinekin, alde edo aurpegi horietatik batzuk handiago eta garrantzitsuago izango direnak. Poliedro irregular horren alde edo aurpegi horiek guztiek osatuko dute, azkenean, errelatoaren istorioa.
Jamaikako neska nobelan pertsonaia ezberdin ugari daude, eta nork bere erantzuna dauka errelatoarekiko. (Irakurri +)
Duela 50 urte gaurko egunez, 1969ko uztailaren 10ean hil zen Mendaro aldean auto istripuan Rikardo Arregi Aranburu idazle eta ekintzaile andoaindarra. 26 urte besterik ez zituen arren, idazle gazte hark egundoko eragina izan zuen bere garaian, berak sortua baita, besteak beste, alfabetatze mugimendua. Arregik utzitako arrasto sakonaren froga da heriotza hari loturik dauden idazleen zerrenda, XX. mendeko euskal kulturaren berrikuntza markatu zuten izen nagusiak: Txillardegi, Gabriel Aresti, Ramon Saizarbitoria, Ibon Sarasola, Arantxa Urretabizkaia… Hemen kontatuko dizugu lotura horren nondik norakoa.
Garai hartan Txillardegi Bruselan bizi zen, erbesteraturik, eta bertatik idatzi zuen bere hirugarren eleberria, Elsa Scheelen. Berau argitaratzeko gertu agertu zen Gabriel Aresti, berak sorturiko Kriseilu zigiluan. Aldi berean, Donostian, Ramon Saizarbitoriak, Ibon Sarasolak, Arantxa Urretabizkaiak eta beste zenbait lagunek Lur argitaletxea sortzekotan ziren, eta tratuan ziren Gabriel Arestirekin ere. Hain zuzen, elkarrizketa horietatik atera zen argitaletxe bakarra eratzeko asmoa. Arestik jada ordaindua zuenez Elsa Scheelen-en edizioa, ale horiek Lur-en esku utziko zituen, eta ordainetan, Arestiri auto bat emango ziotela adostu zuten, Lur-ekoen lagun baten Seat 850 bat.
Euskaltzaindiak Bilbon egingo zuen batzar bat aprobetxatuz, Ramon Saizarbitoriak eta Rikardo Arregik hartu zuten kotxea, han Arestiri entregatzeko. Zoritxarrez, ez ziren inoiz iritsi, bide erdian istripua izan baitzuten eta bertan hil baitzen Rikardo Arregi.
