Español
“Kontadazu ipuin bat”! Haurrek txiki-txikitatik adierazten duten etengabeko nahia da hori. Baina zergatik dute hainbesteko garrantzia irakurketak, ipuinak, eta orokorrean, Haur Literaturak haur eta gaztetxoen bizitzan? Zergatik izan daiteke liburua edo ipuina haurrak emozionalki hezteko baliabide egokia?
Intrigazko, beldurrezko, umorezko edo edozein ipuin miresgarri edo klasiko izan, literaturak haurra izugarri erakartzen du. Zergatik? Bada, aukera ematen diolako bere bizitza eta sentimenduak ulertzeko eta bere nahi psikoafektiboak asetzeko. Hau da, ipuinak haurraren “mamu psikologiko” guztiak (beldurrak, gatazka afektiboak, behar moralak –zer dagoen ongi eta gaizki-… ), eszenatoki baten bidez aurrean jartzen dizkio, bera konturatu gabe, modu sinboliko batean. Zer gertatzen zaion jakin behar du, bereziki bere sentimenduak ulertu nahi ditu. Baina haurrak errealitatea ez du guk bezala ikusten, sentitzen eta ulertzen. Errealitatea egozentrismotik ikusten du, sentitzen eta ulertzen du. Zer esan nahi du horrek? Bada, oraindik ez duenez trebetasun kognitiborik, ez duenez arrazonamendua, ulermena eta logika gisako tresna kognitiborik garatu, eta afektiboki ere ego-zalea denez, errealitatea berak sentitu nahi duela: Ni-a da dena. Ondorioz, fikzioa edo ipuina eta haurraren maila psikoafektiboa bat egiten dute: fantasia, sormena, pentsamendu magikoa, jolasa … daude beregan, balitz bezala da hitza. Horregatik, haurraren barne munduak eta haur literaturak konektatu egiten dute, hizkuntza berean mintzo baitira. Zentzu honetan, ipuinak ez dio haurraren buruari, arrazonamenduari “hitz egiten”, bere “bihotzari” baizik. (Irakurri +)
elkar Fundazioak Joseba Jaka bekarako deialdia egitea erabaki du, sormen lanak sustatu eta laguntzeko asmoz, ondorengo oinarrien arabera:
– Deialdi honetara antzerki lanak idatzi eta muntatzeko proiektuak aurkez litezke. Aurkeztuko den antzerki muntaiaren testua euskarazko jatorrizkoa izango da, berria eta lehenago muntatu gabea eta argitaratu gabea.
– Parte hartzaile bakoitzak ondorengoak aurkeztu behar ditu:
a) Egin nahi duen sormen lanaren azalpena, egin nahi den antzerki lanaren ezaugarriak (ideia/gidoia eta taularatzeko proiektua) azalduaz, ahalik eta zehatzen.
b) Aukeran, hala nahi duenak antzerki lanaren lagina edo erakusgarria aurkez dezake, 15-25 orrialde bitartekoa, ez nahitaez hasierakoa, baina bai zati bakarra osatzen duena. Idatzizko lagina izan ordez, ikus-entzunezko bidez ere aurkez daiteke. Ez da derrigorrezkoa lagina aurkeztea.
c) Proiektua aurkeztuko duen pertsona edo erakundearen helbidea, posta elektronikoa, telefonoa eta nortasun agiria edo IFZren kopia eskaneatua azaldu beharko da (parte-hartzaileei buruzko informazioa Fundazioak gordeko du erabakia hartu arte, eta epaimahaikideek ez dute jakingo haren berri).
– Proiektuak 2018ko urtarrilaren 26ra arte bidal litezke helbide hauetako batera:
josebajakabeka@elkarfundazioa.eus
Joseba Jaka beka
elkar Fundazioa
Portuetxe kalea 88, Igara auzoa
20018 Donostia
Bihar jasoko du Arantzazu Amezaga idazleak Nabarralde Saria Azpeitian. Nabarralde Sariak kultura, memoria eta ondarearen defentsan eta berreskuratze lanetan nabarmen aritu diren pertsona eta erakundeak aitortzea du helburu. Aurtengoan “Orreagako gatazka 778. urtean” proiektua sarituko dute, eta Arantzazu Amezaga izango da saria jasoko duena.
Nabarralde urolakoen napar zuzterrak taldeak antolatuta, plazan omenaldia egingo zaio nafar banderari. Ondoren Hazparneko lagunekin bazkaria egingo dute Sanagustinen. Une hori baliatuko dute Nabarralde Saria banatzeko. (Irakurri +)
Oholtza gainean 24 urte igaro ondoren, Betagarri talde ezagunak erretiroa hartuko du, eta hilaren 28an, Hatortxu Rock jaialdian, emango du azken kontzertua. Mezu hau igorri die taldeak antolatzaileei: “Laster HTX 20 ospatuko da, eta bertan, hilabete askoren ostean, berriz elkar ikusteko aukera izango dugu. Lakuntzakoa Betagarriren azken kontzertua izango dela iragarri nahi dizuegu, eta aldi berean, gure alboan hainbeste urtetan egoteagatik eskerrak emateko profitatu. Beraz, disfrutatu topera HTX 20 eta beti arte!”.
Talde gasteiztarraren ibilbidea oparoa izan da bai kaleratutako lan guztiak eta milaka kontzertuak kontuan hartuta. Betagarriren agurrarekin, bere diskoez gozatzen jarraitzeko aukera izango dugu.
Iñigo Astiz eta Maite Mutuberriaren Kixotenean (Elkar, 2016)
Iñigo Astiz eta Maite Mutuberriaren Kixotenean erreportaje-liburuak Rikardo Arregi kazetaritza saria jaso berri du. Andoaingo Udalak antolatzen du saria, herriko seme zuen kazetariaren omenez, Eusko Jaurlaritzaren laguntzarekin.
Iazko udazkenean ikusi zuen argia Astiz eta Mutuberriak kaleratutako lan honek Elkar argitaletxearen eskutik. Kixote liburuaren 4. mendeurrena zela-eta, Mantxara bidaian abiatu zen Iñigo Astiz kazetari nafarra, eta erreportaje sail bat ondu zuen, bidaia-kronikaren eta saiakeraren artean dagoen gogoeta-sorta. Egileak berak dioen moduan, “Kixotek gurutzatutako lurrak gurutzatzea izan da helburua, eta, literatura modernoaren iturburu nagusietariko bateraino heltzen saiatzerakoan, bidean ezinbestean korapilatuz joaten dira literatura eta errealitatea. Kaleak eta liburuak, historia eta kondaira, errealitatea eta fikzioa, bi plano horiek uztartzen diren puntu zehatz horren bila egindako bidaia bat kontatzen du eskutan duzun lanak”.
Liburu hau osatzeko orduan, hasierako erreportaje sorta berridatzi zuen, kapitulu berriren bat asmatu, eta atal berriak sortu, kapitulu guztiak aberasteko. Horrez gain, azpimarratzekoa da Maite Mutuberria ilustratzailearen lana, sentiberatasunez eta sujerentziaz betea, testuaren paraleloan doan beste irakurketa bat proposatzen diguna.
Sorkuntza paregabetzat” jo du lana epaimahaiak. (Irakurri +)
Edozein ume aztoratzen da bidaia bat iragartzen zaionean. Bidaiatzeak, normalean, oporrekin izaten du zerikusia eta, halaxe, beste toki batera joatea aldi baterako zoriona bermatzea ia-ia. Umeak bere neurrian parte hartuko du prestaketa-lanetan, etxean zer utzi eta handik zer eraman erabakiz, jostailu guztiak ezin direlako aldean erabili, adibidez. Baliteke plangintzan ere esku hartzea, helduak iritzia eskatzen baldin badio, era horretan ilusioa piztu edota kutsatzekotan.
Baina nola bizi du bidaia, derrigortuta eta halabeharrez abiatu behar duenak? Ezen bidaia bihur daiteke piztia antzeko bat, lehenago edo beranduago bidaiaria irents dezakeena, abenturak ohiko zentzu lilurakorra galdu eta arrisku edota mehatxu bihurtzen denean.
Bidaia liburuan, ume baten ahotsez egiten zaigu inorena ez eta aldi berean gerrak etxetik jaurtitako ume guztien lekukotzaren kronika. Agian, horregatik ez da ageri izen berezirik, anonimatoak jendetza zenbatezin baten identitateak biltzen dituelako. Agian, horregatik kolore lauen kontrastea eta irudien sotiltasuna, halako moldez non edozein xehetasunek esangura hartzen duen. Francesca Sannak naturaltasunez bateratu ditu artista plastiko eta testugile dohainak. (Irakurri +)
