Español
Gipuzkoako Foru Aldundiak Benito Lertxundi Orioko kantari eta konpositoreari emango dio Urrezko Domina ostegunean, Foru Jauregian.
Ohorezko bereizgarri hori Gipuzkoako interes orokorraren alde merezimendu bereziak egin dituzten pertsonei edo elkarteei ematen zaizkie, edo haien ibilbidea eta lana nabarmentzekoak dituzten pertsonei edo elkarteei.
Urrezko Domina jasoko duen Benito Lertxundiren ibilbide artistikoa luzea eta emankorra da eta, kantuen bidez, mezu poetikoak eta, aldi berean, politikoak bidaltzen zituen errepresioaren menpean zegoen euskal gizarteari.
Larraitz Ugarte Gobernuko bozeramaileak gogorarazi duenez, “euskal kantagintzaren sortzailerik handienetakoa da” eta edozein korronte eta modaren gainetik biziraun dute bere doinuek hainbat hamarkadetan.
“Ez Dok Amairu” kultur mugimendu garrantzitsuaren kideetako bat izan zen, eta euskaldunon ehunka gertaera eta bizipen sinbolikoen soinu banda ere jarri izan du Benito Lertxundik. Haren ibilbide oparoarengatik eta euskal kulturari egin dion ekarpenarengatik, Urrezko Domina emango dio Foru Aldundiak.
Urrezko Domina emateaz gain, Urrezko bi Plaka ere emango ditu Foru Aldundiak: lehenengoa Ordena Publikoaren Auzitegiaren bortizkeria eta errepresioa jasan zituzten emakumeek jasoko dute; eta bigarrena, berriz, “Beroa” Gipuzkoako Harrera Familien Elkarteak.
Albiste onak ur
ri diren garai hauetan berri pozgarria lau haizetara zabaldu da: Mundumira itzuli egin da. 2013 gogoetarako hartu eta gero, 2005ean bidea hasi zen lekuan bertan, Arrasaten alegia, ekingo dio berriz ere martxari munduko kulturen jaialdiak, maiatzaren 30etik ekainaren 1era.
Aldaketak izan dira azken urtean. Euskal Herria aldizkariak lekukoa eman dio bere jarraipena den Euskal Herria liburu bildumari, harpidedunek erakutsi dioten babes itzelari esker. Baina, aldaketak aldaketa, aurtengo Mundumira ere auzolanaren fruitua izango da, oraingo honetan Sua Edizioak argitaletxeak plazaratzen duen liburu bilduma berriaren, Ginmusicen eta Debagoienako Mankumunitatearen arteko auzolanaren emaitza.
Bestela, munduko kulturen biltoki izango da Mundumira beste behin: musika komunikazio eta jai ardatz nagusia bilakatuko da, kalea bost kontinenteko zapore gozoz mukuru beteko da gastronomia azokan eta ekoferia jaio berriari harrera beroa egingo zaio, inguruetako natur parajeetarako txango ederrak, elkartasunarekiko hitzordua (elkartasun elastikoa salgai dago) eta, batez ere, giro ona ahaztu barik. Arrasaten elkar ikusiko dugulakoan, ondo pasa!
Bere inguruko mundua behera etortzen ikusten duen haur baten bizitza kontatzen digu Lander Garrok (Orereta, 1975) Gerra Txikia (Susa) kaleratu berri duen azken nobelan.
Errenteriako den baina Iparraldera bizitzera joan den errefuxiatu baten semearen azalean sartzen zara. Zer du zutaz haur horrek?
Asko dauka autobiografikotik liburuak, eta, beraz, asko dauka nigandik Xabi Ugartek ere. Nik nire haurtzaroan bizi izan nituen zenbait gertakari terrible bizi ditu berak ere, tartean heriotza, abandonua eta kartzela. Baina ez da liburu autobiografikoa, nobela da, eta nobelagilearen askatasuna izan dut ni izan nintzen haurrarekin pertsonaia bat sortzeko, nobelaren logikaren baitan ni neu baino hobe egokituko zena, modu interesgarriago batez seguruen.
McCarthy-ren zita honekin abiatzen da liburua: Gogoratu behar ditugun gauzak ahazten ditugu eta ahaztu behar ditugunak gogora ekartzen zaizkigu. Gero, istorio barruan, aitonak esaten du: Hiru urteko gerra eta berrogei urteko isiltasuna. Horra izuaren boterea. Badirudi ahanzturak kezkatzen zaituela, ezta?
Politikaren joko-zelaian hitz gakoa da memoria, eta, ondorioz, balak edo bonbak balira bezala erabiltzen dira, erasotzeko, iraintzeko, umiliatzeko. Eta memoria, ia beti, menperatzailearen esku dagoen kontakizuna da. Beti dago egia ofizial bat, behin eta berriz aditzen duguna, eta beste bat, menperatuon etxeko abaroetan gordetzen dena. Eta nobelagilearen betebeharra abaro edo ezkutaleku horretan sartu eta hango egiak lozorrotik esnatzea da. Egia ofizialak ez dioen hori esatea, alegia. Egia ofizialak ezin du literatura izan. Propaganda da.
Bigarren zita, Faulknerrek esanda, zera da: Bere deabruek menperatutako izakia da artista’. Liburu honekin zure deabru batzuk menperatzen saiatu zara?
Dudarik gabe, bai. Ume nintzela heriotza aurrez-aurre ikusi nuen. Umeek uste dute gauzak gertatzen direla hala gertatu behar dutelako, hala direlako, hala izan direlako betitik. Beraz, gerra bizi duen haurrarentzat, heriotza gauza normala da, hura mingarri izan arren. Ez da denbora asko horretaz ohartu naizela, eta banuen heriotza bere tokira, berez dagokion toki bazterrekora itzultzeko premia. (Irakurri +)
Jakinek zuzendaritza berria du. Hernaniko Orona Ideo Berrikuntza Gunean egin den ekitaldian aurkeztu da zuzendaritza berria, eta baita Lorea Agirre zuzendari berria ere. Agirre kazetaria eta kulturaren eremuko ikertzailea da. Talde berrian Joan Mari Torrealdai ere izango da, azken 37 urtean Jakineko zuzendari izan dena. Horrela, talde historikoaren eta berriaren arteko lotura ez da etengo. Bi horiekin batera beste hamabi lagun ariko da, euskal kulturaren baitan aski ezagunak denak ere. Literatura, komunikazioa, antropologia, bertsolaritza, filosofia, sorkuntza, soziologia eta artearen eremuko adituak dira, eta horregatik Jakin Talde berriaren ezaugarria da askotarikoa eta aberatsa izatea.
Zuzendaritza berriko kideak:
Lorea Agirre (Jakineko zuzendaria)
Haizea Barcenilla (arte komisario eta kritikaria, eta EHUko irakaslea)
Harkaitz Cano (idazlea)
Xabier Eizagirre (Jakineko erredakzio burua)
Idurre Eskisabel (kazetaria, antropologoa eta EHUko irakaslea)
Patxi Juaristi (soziologoa eta EHUko irakaslea)
Joanmari Larrarte (Berria Taldeko marketin eta publizitate arduraduna)
Maialen Lujanbio (bertsolaria)
Imanol Murua (kazetaria)
Andoni Olariaga (filosofoa eta Hausnart aldizkariaren zuzendaria)
Olatz Osa (Elkar argitaletxeko argitaletxeen zuzendaria)
Gexan Sors (Elkar-eko marketin zuzendaria)
Joan Mari Torrealdai (Jakineko zuzendaria 42 urtez)
Eguzki Urteaga (soziologoa eta EHUko irakaslea)
“Ez dut nahi konfortik. Jainkoa maite dut, poesia maite dut, benetako arriskua, askatasuna, ontasuna, bekatua”. Aldous Huxleyren maxima dakar gogora Abisalia (Txalaparta, 2014) sinesgaitz honek, iluminatu honek. Serranok dio poema liburu izateko jaio zela, baina ipuin liburua atera zaiola. Literaturaren mugak esploratu ditu Eibarrekoak, “genero eta etiketetan erortzeko beldurrik gabe”.
Zer da Abisalia bera: fisikoa al da, ametsa al da?
Erlojugilea (Txalaparta, 2009) nobelan azaltzen den nire lurralde literarioa da Abisalia. Giza garun itxurako uhartea da, itsaso debekatuaren ertz batean kokatua. Abisalia gizabanako bakoitzaren barruan taupaka dabilen estatua da. Abisalia zapaldu ditudan paisaiez dago egina, baina baita amestu ditudan paisai ezinezkoez egina. Abisalia munduko mendi tontorrik garaiena duen lurraldea da, baina aldi berean, eta alderantziz jarri ezkero, punturik abisalena aurkitu dezakezun erresuma.
Autonomoki irakur daiteke pieza bakoitza, baina hari bat asmatu diozu…
Esango nuke atal guztiei eman diedala antzeko kolore bat, tonu bat, giro bat… desesperantza bat akaso.
Kritika egiten al zaio gaurko gizarteari Abisalian?
Gaurko gizarteari kritika beti egon da presente nire lanetan. Oraingoan ere, batzuetan ironiaz maskaratuta azaltzen bada ere, hor dago. Abisalian, gure munduan porrot egin duten sistema politikoen adibideak sartu ditut, baina oinarrian gizabanakoak arrotz zaion gizarte baten aurrean dituen frustrazioen inguruan mintzo naiz.
Liburua begitandu zait itzela, gordina, leuna… Uste dut sentsazioak sortzea izan dela zure helburua. Hala da?
Hori izan da nire helburua: sentsazioak iradokitzea. Ez zaizkit gustatzen orri bakoitzean zer sentitu behar duzun eta nola sentitu behar duzun agintzen dizuten liburuak. Abisaliako lurretan irakurlea da libre den bakarra. (Irakurri +)
Dagoeneko euskara eta euskal kulturaren .eus domeinua martxan da apirilaren 15etik, eta dagoeneko lehen webgunea ere badu: domeinuak.eus
Apirilaren 26an prentsaurrekoa emango dute arduradunek hurrengo pausuak azaltzeko.
