Lur eta Amets pantaila handira

Aski ezagunak dira Lur eta Amets Euskal Herriko gaztetxoen artean. Gure historian barrena eraman dituzte azken urteotan, liburu, ipuin eta mahai-jokoen bidez. Oraingoan pauso bat aurrera egin eta animazio-luzemetraia bilakatu dira. Euskal Herriko historia inoizko erakargarrien azalduko zaigu otsailetik aurrera.

Aspaldiko ametsa errealitate bihurtu da. Izan ere, badira hamar urte filma egiteko ideia sortu zenetik. Ezinezkoa zirudien ilusio hura, pausoz pauso, errealitate bihurtzen hasi zen. Ipuinak, kontsulta liburua eta mahai jokoa etorri ziren lehenengo. Azkenik, 2017. urtean, filma egiteko prozesua abian jarri zuten. Orain, bi urte igaro ondoren, luzemetraia bukatzear dago. Lehenengo aurkezpen publikoa Durangoko Azokan izango da eta zinemetan 2020ko otsailaren 7an egingo da estreinaldia.

Lur eta Amets titulupean argitaratutako liburu eta ipuinak dira Elkar, Katxiporreta, Ikastolen Elkarteak eta Lotura Filmsek ekoitzitako animazio luzemetrai honen mamia. Gure historian barrena hara eta hona ibili eta abentura gazi-gozoak biziko dituzte Lur eta Amets neba-arreba bikiek, bere amona Andere eta Baltaxar katuaren botereei esker. (Irakurri +)

Ruper Ordorika … Kafe antzokain ….

Kafe Antzokian izenpean jaio da Ruper Ordorikaren disko berria, zuzenean grabatu eta argitaratzen duen hirugarrena. 2018ko abenduaren 15 eta 16an Bilboko Kafe Antzokian eskainitako kontzertuen emaitza zaindua biltzen du eta aurretik toki berean grabatu eta argitaratutako diskoen esperientzia aberastera dator: Gaur (Esan Ozenki Records-2000) eta Hamar t´erdietan (Elkar-2008).

Bere ibilbide luzeko hainbat estudio diskoetan argitara tutako hamalau kanturi erreparatu die Ruperrek, lan bikain honi bizigarria bezain atsegina den ideia musikal poetiko bat erakartzeko. Bertan daude Guria ostatuan (Ahots urrunak), Lurrean etzanda (Bizitza eder denean, Zerutik gertu ez da ondo egoten, Egia da), Hodeien azpian (Nirekin geratu), Haizea garizumakoa (Zure etxera noa), Memoriaren mapan (Lera zakurren balada), Kantuok jartzen ditut (Esan gabeko arrazoia), Hurrengo goizean (Hargiñenean), Dabilen harria (Hemen nago, Beltzarana), So´ik´so (Belauniko), Ez da posible (Ez da posible) eta Hiru truku I (Zazpi nobio). (Irakurri +)

Karmele Jaio: “Indarkeriaren mehatxua beti dago hor, eta gure bizitza baldintzatzen du”

Ia hamar urte igaro dira Karmele Jaiok (Gasteiz, 1970) aurreko nobela, Musika airean (2009, Elkar), plazaratu zuenetik. Geroztik narrazioak (Ez naiz ni, 2012) eta poesia (Orain hilak ditugu, 2015) kaleratu ditu. Aitaren etxea izenburuko nobela du lanik berriena. Hiru pertsonaia nagusiren inguruan eraikitako istorioa da; generoaren rolek duten pisu zein zamaren inguruan, literatuaren eta idazkuntzaren inguruan, familiaren inguruan, gatazka politikoaren inguruan… eraturiko nobela zuzen bezain trinkoa da, ertz askotarako bide ematen duena.

Erresonantzia asko dakartza Aitaren etxea izen ­buruak berak; Arestiren poema ospetsua, Her­tzainaken Hil ezazu aita, patriarkatua, aurreko be­launaldiekiko lotura/ talka artistiko zein bitala… Guztiak ageri dira liburuan?

Kezka batek zeharkatzen du nobela: Nola egin belaunal­diz belaunaldi transmititu den herentzia kultural bat de­saktibatzeko eta gure bizitzetatik desagerrarazteko? Eta horren aurretik, nola egin herentzia horrenpean bizi ga­rela detektatzeko? Gehienetan hain barneratua dugu, ez baitugu ikusten ere. Nobela honetan aitaren figurak sin­bolizatzen du balore konkretu batzuen transmisioa, hain zuzen ere, gizon izateko modu konkretu baten transmi­sioa, eta hortik dator “aitaren etxea”. Baina nobelan ez da bakarrik gizonei buruz hitz egiten. Gizon batek eta bi emakumek hitz egiten dute, eta bakoitzak agerian utzi­ko du, beste gauza batzuen artean, zein pisu izan duen generoak bere egiteko moduetan, bere heziketa senti­menta lean, besteek berarengan izan dituzten espektatibetan… Generoak gizarte honetan eragiten digun gehiegizko marka hori nola gainditu. Galdera horrek zeharkatzen du liburua. Eta bai, garai bateko erreso­nantzia ere badakar, pertsonaien gazte garaikoa, eta or­duko soinu bandan Hertzainak daude, Kortatu dago… baita garai hartako giro politiko nahasia ere. (Irakurri +)

Hiriburuak,euskararako etorbide

Hiriburuak euskararako eremu arrotz gisa ikusten ditu­gu, sarritan. Eta euskara ere deserria da, hein baten gu­txienez, hiriburuetarako. Gure hizkuntzak presentzia txikia dauka hirietan eta hiriak gutxitan ageri dira jato­rrizko euskal testuetan. Eta, hala ere, gure hizkuntza bi­ziberritzeko gakoak dira. Euskal kulturgune eta hizkun­tza hauspotzeko tresna nagusiak hiriburuetan daude. Orain euskarara iristeko bide bilakatuko dira. Eta, bide batez, helmuga horren bila abiatzen denak hiri nagu­sion kontu zahar eta berriak ikasiko ditu euskaratik eta euskaraz. Hemen da Arian euskara metodoak hiriei es­kainitako liburuxka sorta.

Hiriburuan barrena goaz tipi­tapa, kale mehar oke­rretan barrena orain, etorbide artez zabaletatik gero. Auzo berrietan murgildu gara, alderdi zaharreko zo­kondoak arakatu ostean. Mundu osoan famatu egin diren bazterrak ikusi ditugu bidean, bertokoontzat ere ezezagun diren parajeetara heldu aurretik. Euskara gutxi entzun dugu joan­etorri honetan, baina ernabe­rritzen ari den zuhaitz zaharraren tankera hartu diogu, ia oharkabean. (Irakurri +)

Iñigo Astizek “Joemak eta polasak” lana aurkeztu du Durangoko azokan

Iñigo Astiz idazleak Maite Mutuberriarekin kaleratu berri duen Joemak eta polasak liburua alaiki aurkeztu du Durangoko azokako Ahotsenean. Gazteei zuzendutako lehen egun honetan, jende ugari gerturatu da bertara. Astizek entzulea bereganatu du. Lanean aurkitu daitezkeen hainbat poema irakurri ditu; gainera, horietako bat Mursego abeslariarekin egin du.

Lan berri honen aurrekoazalean honela jartzen du norentzako zuzendua dagoen liburua: ume listoentzat edo heldu tontoentzako poema liburua da hau. Autoreak gisa honetara adierazi du aurkezpenean:

 

 

 

 

(Irakurri +)

Unai Elorriaga: “Nobelaz mozorrotutako ipuin-liburua da hau”

Unai Elorriagak Iturria izeneko lana plazaratu berri du. Zalantzarik gabe, lan bikaina, literaturaren botere katartikoan sakontzen duen obra horietariko bat. Bere orriotan, irakurleak ipuin estonagarriak topatuko ditu, kalibre handiko narrazioa osatzen dutenak. Zabaldu iturria eta edan bertako ura, ez zarete damutuko.

Narrazio enmarkatuaren aurrean gaude. Narrazio nagusi batek beste narrazio (ipuinak) batzuk barnebiltzen ditu. Ipuinok pisua hartzen dute narrazioan nabarmenki, progresiboki. Hortaz, badira ardatza?

Dudarik gabe. Ipuin-liburua idatzi nahi nuen nik, horretan jarri izan dut hasieratik indarrik handiena eta, zuk esaten duzun moduan, ipuinak, narrazioak dira ardatza. Azala da beste guztia, ipuinak biltzen dituen azala, zuritu behar dena mamira heltzeko. Esan dezakegu nobelaz mozorrotutako ipuin-liburua dela hau. Mozorroa, berez, ikusgarria da, mozorro gehienak bezala, baina mozorroa kendu eta bertan topatuko du irakurleak liburuaren muina.

Bestetik, egia da progresiboki egiten dutela gora ipuinek liburuan zehar, hori da idazketa amaitu eta hartu diodan antza. Ematen du lehen ipuinak apalagoak direla eta intentsitateak apurka egiten duela aurrera… Hasieran neurtu ezin den alorra da hori. (Irakurri +)