Jasone Osorok irabazi du Augustin Zubikarai nobela-beka

Jasone OsoroJasone Osororen nobela-proiektu batek irabazi du Ondarroako Udalak eta Elkar argitaletxeak antolatzen duten Augustin Zubikarai saria. Hogeita sei lan aurkeztu dira bertara, eta horien artean Osororen proposamena aukeratu du Leire Bilbaok, Xabier Mendigurenek eta Ana Urkizak osaturiko epaimahaiak. Saria ostegun arratsaldean emango zaio, Ondarroan, Literatur Amuak izeneko jardunaldien barruan.

Sick du behin-behineko izena Jasone Osororen proiektuak. Berta deritzan emakume baten 24 ordu kontatzen dizkigu, ohean datzala Edith Piaf-en Non, je ne regrette rien entzuten, barrutik hautsia, bere bizitzaren errepaso bat eginez eta berekin harreman estua izan duten pertsonaiekin barne-bakarrizketan: ama, aita, senarra, alaba… Urtebete du Osorok proiektua ontzeko eta amaitzeko, eta ondo bidean 2015eko udazkenean ikusiko du liburuak argia.

Jasone Osoro Elgoibarren jaio zen 1971ean. Kazetaria da ikasketaz, eta prentsa idatzian nahiz telebistan lan egin izan du, baina batik bat idazle moduan da ezaguna: Tentazioak (1998) eta Korapiloak (2001) ipuin-liburuak kaleratu ditu, Greta (2003) eleberria, Bi marra arrosa (2009) saiakera, Isadora (1998) biografia, eta gazteentzako hainbat liburu, Jara eta Ezekiel pertsonaienak, besteak beste. Gaur egun, Euskal Idazleen Elkarteko lehendakaria da. (Irakurri +)

Alberto Ladron Aranaren “Harrian mezua” – AURRERAPENA

Harrian mezuaAlberto Ladron AranaAlberto Ladron Arana idazle ezagunak Harrian mezua thriller berri bat kaleratu du. Beti bezala misterioaren hariak ezin hobeki josiz eta irakurleari arnasa hartzeko beta doi-doi eskainiz.

Eleberriaren lehenengo kapituluaren hasierako zatia irakurtzeko aukera duzue hemen.

 

 

OTSAILAK 2, IGANDEA
1

–Asko falta da? –galdetu zuen Leire Asiain inspektoreak.
–Hiru bat kilometro –Alberro inspektore-ordeak esku batekin eutsi zion bolanteari, bestearekin mugikorra sakelara bihurtu bitartean–. Rifa doktorea zen. Gure zain daude.
Asiain Mitsubishi Monteroaren eserlekuan hondoratu, eta gogoa hutsik mantentzen ahalegindu zen. Hogei metro aurrerago zebilen ibilgailuari so egin zion. Brigada zientifikoaren furgonetak mantsotasun amorragarriz egiten zuen aurrera pista elurtuan. Elurra pagoen adarretatik erori, eta hauts urdinxka batez zipriztintzen zuen haizetakoa.
Gurpilek irrist egin zuten, baina Alberrok lortu zuen ibilgailua bidetik ez ateratzea. Bero egiten zuen autoan.
Asiainek begirada galdu zuen enbor zurituen labirintoan.
Baso izoztuak amaiezina zirudien.

–“Gero eta barrenago sartzen ginen ilunbeen bihotzean…”–erran zuen Alberrok.
–Zer?
–Liburu batekoa da.
–Ez dut ezagutzen.
–Gabonetan irakurri nuen. Apocalypse now filma egin zuten, nobela oinarri. Gizon zibilizatuak basatasunari dion izuaz dihardu. Berokuntzak gasolioaren usaina zekarren. Mitsubishiak zabukada egin zuen zulo baten gainean igarotzean, Asiaini hortzak kirrinkaraziz.
–Gelditu autoa –erran zuen.
–Hemen?
–Gelditzeko erran dizut.
Asiain ibilgailutik atera eta lasterka urrundu zen zuhaitzen artean. Alberro atzetik zetorkiola entzun zuen, baina, handik bidali ahal izan baino lehen, goragalea etorri zitzaion. Urdaila hustu zuen pago baten kontra bermaturik.
–Ongi zaude? –Alberrok.
–Primeran. Pista alu hori da.
Elur pilota bat eginez, sagar bat balitz bezala jan zuen, eztarriko erredura arintzeko. Bururatu zitzaion txikitatik ez zuela elurrik jan.
–Goazen.
Ibilgailura itzuli ziren elurretan belaunetaraino hondoratuz.
Zientifikoaren furgoneta ere gelditua zen, eta agenteek leihatiletatik begiratzen zieten. Alberrok segitzeko keinua egin zien bolantera itzuli aurretik.
–Beharbada, hobe dugu urdaila hutsik eduki hara iristen garenean.
Minutu batzuk geroago iritsi ziren pistaren amaierara. (Irakurri +)

Alaine Agirreren “Odol mamituak” – Miren Agur Meaberen hitzaurrea

Odol mamituak

Odol mamituen bide itxia
Miren Agur Meabe

Zer ote da izugarriago asaldura kontrolaezin bat pairatzea baino, horren zantzuak, besteak beste, itomena, konbultsioak, ondoeza gainditzeko ziurtasun eza, minaren aldaera guztiak eta erru-sentimendua direnean?

Odol mamituak  infernurako joan-etorri bati buruzko narrazioa da. Bide latz horretan emakume gazte bati sortzen zaizkion galderen berri jasoko du irakurleak, txunditurik so egiteko buruko gaixotasunaren eta sen onaren arteko borroka desorekatuari.

Protagonistak, A-k, bost ibiltartetan deskribatzen du bidaia. Ohean preso dagoela abiatzen da, bere etsaiaren defi nizioa emanez: “Gorria da”. Gorria da –odola eta sua bezala–, beragan arantzak, iltzeak, kristal eta metal zatiak dituen zer arrotz eta harrotu hori, gorputzean etengabe hedatu eta irteerarik aurkitzen ez duena, zergatik eta bere jabearen baitan dagoelako, jabea bera delako. Eromena norberaren baitako mehatxua denean, hiru aukera baino ez daude: edo bertan disolbatu, barne-ekaitzean galduz; edo ahal bestean igeri egin, etsipenaren zurrunbiloan ez itotzeko; edo bidea zabaldu ihes egin dezan, adibidez, zainak ebakita. Desesperazio horrek Maupassanten gau ankerra ekarri dit gogora, hark ere, kanpokoa zen zerbait bere barruan kokatuz zihoala sentituta, hainbat aldiz egotzi nahi izan baitzuen bizarra mozteko labanaz lepoa moztuta. Baina nola egiten du batek igeri ur-azalerantz iluntasunari beldur dion haurra legez sentitzen bada, bere burua irudimenaren bitartez torturatzen badu eta, aldiz, bihotza lotan badu? Batzuetan ia ezinezkoa gertatzen da bizitzari aurre egitea.

Bigarren tartean, A-k bere egoeraren kanpo-definizioa jasotzen du, diagnostikoa: “Psikosia da…”. Erlojuak denbora neurtzeko kapaz ez diren ingurune batean, narratzaileak ikuspuntua aldatuko du lehen pertsonatik bigarrenera, bere izateari beha dagoen A-ren pasibitate tenteldua islatzeko. Badira ohe bat, uhel eta guztikoa. Burdin barrak leihoetan. Plastizkoko pazientzia eta elefante-sudurra duen mediku bat. (Zergatik ote du psikiatrak elefante-tronpa sudurraren ordez? Agian, arketipoei kasu eginez gero, elefanteak sendotasuna, memoria ona, egonarria eta jakituria adierazten dituelako, eta sugearen –kaosaren– etsaia delako?). Lixibaren usaina. Korapiloak burmuinean. Begiak irekitzea galarazten duten botikak; loezina, berba egiteko moteltasuna eta lerde-jarioa eragiten duten botikak; apetitoa neurriz gain kilikatzen duten botikak. Isiltasuna. Talde-terapia. Paziente-katalogo bat eta haien errebeldia xaloa… Beste kartzela mota bat, azken batean, eta bertan A, bere arrainontziak eztanda noiz egin zuen ez dakiela, noiz hautsi zen bere munduaren kristala. Norena da errua? Zein da desorekaren jatorria? A osatzen duten A guztietatik, zeinek bultzatu ditu beste guztiak paradero horretara? Errailetatik irtendako trenentzako geltokia da ospitalea, eta A-k nahi luke behin betiko helmuga izatea, burbuila babesgarri berri bat, beldur delako ustelak betiko iraungo ote dion erraietan. (Irakurri +)

Unai Villena XVII. Igartza Sariaren irabazlea

Unai VillenaUnai Villena izan da aurtengo Igartza Sariaren irabazlea. Hamazazpi urte betetzen ditu Elkar argitaletxeak, Beasaingo Udalak eta CAF enpresak, idazle gazteak laguntzeko antolatzen duten beka honek; deialdi honetan hogeita bi proiektu aurkeztu dira, eta Hauts haietatik izeneko eleberri proiektua irabazletzat jotzea adostu dute Uxue Alberdi, Igor Estankona eta Danele Sarriugarte epaimahaikideek.

Sariak 6.000 euroko laguntza eta lana argitaratzeko konpromisoa dakartza, eta irabazlea Unai Villena izan da, Elgoibarren 1980an jaioa eta aurretik libururik kaleratu gabea. Industria-ingeniaria da Villena, Energia Berriztagarrien eta Iraunkortasun gaietan aditua, Gobernuz Kanpoko Erakundeetan lan egina eta gaur egun diktorego tesiko egonaldi batean dagoena, Alemanian.

Bi lagunen harremana aurkezten digu eleberri honek: Oier eta Ander. 33 urte ditu Anderrek, eta bizitza ezegonkortzen dion koktela: drogen menpekotasuna eta eskizofrenia; Oier lagun idazlearen laguntzaz kontatuko digu bere bizitza, gaitz mentalen aurrean daukagun jarreraren salaketarekin batera, belaunaldi baten erretratua ere badena.

 

ELKARRIZKETA:

Zer da Hauts haietatik?

Hauts haietatik eraiki eta muntatzen hasi naizen puzzle erako nobela da. Protagonista nagusia Ander du, laurogeiko hamarkada hasieran Gipuzkoako herri industrializatu batean jaiotako gaztea.

Kontakizunaren hasiera 2013an kokatzen da, Ander psikiatrikotik irten, eta bizitzari bere patologia dualaz (buruko gaixotasuna eta toxikomania) kontziente izanda aurre egin behar dionean, gaixotzen hasi zenetik zortzi urte pasa eta gero. Egunerokoan muga eta absentzia ugari topatuko ditu, etengabeko barne- eta kanpo-borrokak izango ditu, desagertutako lagunak asko direla ohartuko da, baina guzti hori onartzea bizitzaren parte ere badela ulertuko du, eta besterik gabe, gelditzen zaionarekin aurrera egiten saiatuko da. (Irakurri +)

Alaine Agirreren “Odol mamituak” – Elkarrizketa

Alaine AgirreOdol mamituakHaur literaturan zenbait ipuin plazaratu ostean, helduentzako lehen liburuarekin dator Alaine Agirre (Bermeo, 1990): Odol mamituak, indar eta edertasun handiko eleberria, irakurlea inarrosteko gaitasuna duena.

Joan-etorriko bidaia bat kontatu duzu: emakume gazte baten gaixoaldi psikikoa, psikiatrikoan egonaldia eta ondorengo osatzea. Zergatik gai hori?

Gai ezkutu bat dela uste dut. Bai arazo sozialez bai intimoez lasai mintzatzen gara, gaixotasun baten xehetasunak ere kontatzen dizkiegu lagun eta ezagunei, baina gaitz mentalei dagokienez, isildu egiten gara. Eta hor daude, hala ere, lurperatuta. Jende asko da bere bizitzako aldiren batean halako gaitzen bat eduki duena. Adituek diotenez, hirutik batek eduki du, dauka edo garatuko du noizbait gaixotasun mental bat.

Bereziki gogorra gertatzen da eromen prozesua, infernura jaiste bat bezala; nahita bilatu duzu efektu hori? Errealitatearen isla da?

Nobelaren hasiera nik pasatako ilunaldi batean dago oinarrituta, eta kontatzen diren sentsazioak, lehen partean batez ere, nik bizi izandakoaren oihartzun bat dira. Gogortasuna ez dut nahita bilatu, baina egia da, esan didatenez, irakurle askori gordina iruditu zaiola. Hala ere, errealitatean horrelako esperientzia bat beti izango da gogorragoa paperean agertzen dena baino.

Gogortasun horrekin kontrastean, badira umore printzak han-hemen, baita samurtasun keinuak ere…

Aldez aurretik planeatu barik irten dit horrela. Protagonistak bere buruari barre egiteko gaitasuna du, baita kariñoa agertzeko ere. Hori beti da ona, eta gehiago horrelako egoera batean. Nik ere ikasi beharko nuke nobelako protagonistarengadik horrela jokatzen.

Intentsitate handia lortzen duzu, idazkeraren bitartez sentsazio fisiko eta emozional muturrekoak transmitituz.

Istorio hau horrela idatzi behar nuela sentitzen nuen, ez hotzean erabakita baizik eta intuizio hutsez. Ni hustu egin naiz idaztean, eta pozten naiz indar hori jasotzen baldin bada irakurtzean. (Irakurri +)

“Liburu honetan nire eta nirekin dabiltzanen alde idatzi dut”

Zure hatzaren ez galtzekoItxaro BordaItxaro Bordak (Baiona, 1959) Zure hatzaren ez galtzeko poema-liburua aurkeztu du, Elkar argitaletxean. Ez berriena delako, egiaz hala iruditzen zaigulako baizik, olerki-liburu hau idazle lapurtarrak argitaratu duen biribilena da. 

Has gaitezen izenburutik. Zer da edo norena, galdu nahi ez duzun hatz hori? Eta zein da gizakiok begien bistatik sekula galdu behar ez genukeen hatza?

Pertsona zehatz batena baino uste dut galdu nahi ez nukeen hatza bizitza soilarena dela, batzuetan iruditzen zaidalako egunerokotasunak guztia irensten, ezabatzen eta lehertzen duela. Jendetasunaren hatza, marka hori gure hitz, kultura eta jaiduretan, itsumandoka berreskuratzeko bideetarik bat izan daiteke poesia.

‘Poema guztiak dira amodiozkoak’, horrela dio poesiaren lege zahar batek. Maitasun istorio bat al da Zure hatzaren ez galtzeko honek kontatzen duena?

Bai eta gainera ene ohiko amodiozko istorioa, berrogei urte hauetan irauten duena, huts egin gabe sekula, euskararekikoa dela hain zuzen ere. Masakratzen dut, gozatzen dut, infidela natzaio, baina hor dut beti hatz, buru zokoan, ezin a-hatz.

Poemaren emozio-sarrera gisakoak dira poemen izenburuak ere. Berebiziko garrantzia hartzen dute. Nondik dator izenburuen sinbolizazio horren haria?

Izenburua ate bat da, poemaren leitzeko norabidea proposatzen dio  irakurleari. Baina noiztenka alderantziz da, poemaren argitasuna uhertzen du. Titulua olerki bat da funtsean, pixka bat margo baten azpian agertzen den obraren izena (edo gabea) laburtzen duen eledia bezala.

Espresio-moldea gaur-gaurko ahots aniztasunaren araberakoa iruditu zaigu, baita liburu osoaren egitura estetikoa ere. Euskararekin beste hainbat hizkuntza txertatu dituzu poema askotan, rock n’rollaren erritmoak poesiaren hizkuntza berean. Liburua irakurrita, idazten izugarri gozatu duzula ematen du.

2008 eta 2014a artean idatzi poemak dira, munduko leku ezberdinetan. Maite dut hizkuntzak euskararen isurian sartzea erakusteko euskara ez dela lur honetako mintzairen biribilketatik kanpo geratzen. Laket zaizkidan rock edo kanta zatiak dira ingelesezko perpaus zenbait, islandiera, nahualtera eta gaelikoa halaber agertzen direla poeta omenez, gutarik hurbilagoak diren mintzairetaz gain. (Irakurri +)