Español
Muga. Elkarren ondoan dauden bi errealitate bereizten dituen irudizko marra. Mundu errealaren eta subjektibitatearen artean dagoena, adibidez. Nigandik kanpoko eta nire barruko errealitateen artekoa. “Ni naiz munduaren neurria” zioen Arestik, eta nobela modernoan idazlea —artista— kontakizunaren ardatza bihurtu da, idazkuntza bera da kontatzen den abentura nagusia.
Mundua hitzekin esplikatzen dugu, idazleak hitzak ditu lan-tresna, hitzak dira sortzen dituen munduen zutabe. Mundu erreala hitzekin esplikatzen da, fikziozko mundua hitzekin sortzen. Ez da, beraz, hain harrigarria ere idazleak hitzen balioaz jardutea, bere lanaz hitz egitea, mundua nola ikusten duen adierazi nahi izatea, mundua deskubritzeko lana izatea kontagai; ez da hain estrainioa idazle batek bere kezken, arriskuen eta porroten abentura kontatzea.
“Jadanik ezin liteke literatura onik existitu, bertan integratua ez badago hausnarketa bat zalantzan jarriko lituzkeena literaturaren bideragarritasuna eta baita literaturaren nozioa bera ere”. Letra etzanaz eman dut Enrique Vila-Matasen aipuko jadanik hitza: gaur —jadanik— ezin liteke literaturarik egin literaturari buruzko hausnarketa bertan integratu gabe. Baina atzo arte, bai. Goethek Werther argitaratu arte, nia gustu txarreko exibizio bat zen. Erromantizismoak, ordea, niaren zilborrean jarri zuen arreta, eta laster literaturak arreta horren fruitu goren bat eman zuen Balzacen eskutik: Maisu-lan ezezaguna. Idazlearen alter-egotzat har daitekeen pintore baten istorioa, haren kezka artistikoak, porrotak kontatzen zaizkigu bertan. Inauguratua gelditu da artegintza bera gaitzat hartzen duen literatura (Círculo de lectores etxeak badu Balzacen kontakizunaren edizio eder bat, Picassok ilustratua). (Irakurri +)
Xabier Olasok idatzitako Erraldoiak kontakizunak irabazi du 2016ko Mikel Zarate haur literatura saria. Hala erabaki du Leire Bilbaok, Miren Agur Meabek eta Xabier Mendigurenek osatutako epaimahaiak, eta berak eramango du 3.000 euroko saria. Liburua, berriz, udazkenean kaleratuko du Elkar argitaletxeak.
Lezamako Udalak eta Elkar argitaletxeak sortu zuten sariketa hau, Lezamako seme eta euskal kulturako sortzaile eta bultzagile handi izandako Mikel Zarateren omenez, eta zazpigarren ekitaldia izan da aurtengoa.
12 lan lehiatu dira guztira, eta horien artean Olasok idatzitako ipuina hautatu du epaimahaiak. Erraldoiak izeneko istorio honek erraldoi-familia baten gorabeherak kontatzen ditu: Erraldoi du izena aitak, Maritantai amak, eta Patxikankailu semeak. Haien eguneroko bizitza eta zenbait abentura agertzen ditu istorioak, baita erraldoien mundu berezia erakusten duten hainbat elementu ere (amaieran erantsita, erraldoien entziklopedia txiki bat balitz bezala). Testuaren umorea azpimarratu du epaimahaiak, hizkuntzaren erabilera jostaria (hitz joko eta onomatopeia ugari), eta poesiarako joera: hainbat poema eta herri-kanta moldatu sartuz, besteak beste. (Irakurri +)
Nola prestatzen dira astronautak espaziora joateko? Eta han daudela, esaterako, nola garbi tzen dute ilea? Zer musika-nota jotzen dute euliek burrunba egiten dutenean? Zer dira nebulak? Eta super nobak? Zer egin dezakezu pozoia gor putzean sar tzen bazaizu?
Zientzia eta espazioa eremu zabal eta konplexuak dira, ulertzeko zailak diren kontzeptu abstraktuz beteak. Baina, finean, gure inguruari (eta zeruari) begiratzeko modua da zientzia. Hala, xehetasun txikiek eta hurbileko erreferentziek ere eremu mugagabe horiek ezagutzen laguntzen dute.
Bi liburuok haurren jakinmina ase eta, era berean, areago piztea lortzen dute. 100 kontu ondo ezagutzeko zientzia lanaren bidez, makinek nola funtzionatzen duten modu sinple eta praktikoan ikasiko dute. Horrekin batera, organismo bizi dunik handiena 9 km2-ko onddo bat dela eta tximinorik txikienak 2 cm besterik ez duela neurtzen jakiteak txundituta utziko ditu. (Irakurri +)
Jon Ariza de Miguelek Ohe hotzak eleberria kaleratu berri du. Egile berria da Ariza, nobela honen bitartez bere burua aurkeztu duena eta gurean ez dagoen ahots bat dakarrena: dotoreziaz eta sentiberatasunez jantzia, umoretsua eta sentsuala, kulturaren eta bizitzaren zaletasunak elkartzen dituena. Lehenengo liburua duzu hau, baina ez zara gaztetxo hasiberria. Galdera bikoitza, hortaz: zergatik orain?, eta zertan ibili zara orain arte? Nire ustez, idazteko kanpoaldeko kitzikapena behar du nire izaerak, […]
Joxean Agirre idazle azpeitiarra (1949) Gizajoen katalogoa nobelarekin dator. Azken liburuen estiloari jarraiki eta ironiaz betetako umorea erabiliz, idazleei buruzko literatura egin du bertan. Argumentua norabide anitzetan zabaltzen da hainbat gai eta gertakari aurkeztuz, ia endredoko komedia batean bezala. Idazlearen ofizioa ongi menderatzen duela erakutsiz, eleberrian literaturarekiko pasioa erakusten digu Agirrek.
Zergatik gizajoen katalogo bat? Arrakastatsuek, azkarrek baino aukera gehiago eskaintzen al dituzte haiek?
Nik uste dut identifikazio arazo bat dela. Zu gizajo bat bazara, gehi euskal idazlea bazara, nobela bar idazten hiru urte eman badituzu, gero inork irakurriko ez zaituela jakinik, hori gizajo baten bizimodua ez bada, zeuk esango didazu. Neuk bai gizajoak baita lotsatiak ere kuttuntzat ditut, maitasun handia diet.
Idazleak oro har, gizajotzat jotzen al dituzu?
Idazle lotsati pila bat dago. Gizajotasunak ez du esan nahi intelektualki akatsen bat dugunik edo atzeratuak garenik. Munduarekiko, emakumeekiko jarrera bat da. Onartu egin behar da naturaltasunez, gizajo izatea norberaren ezaugarri bat izan daiteke, eta hori kentzen badigute zer geratzen zaigu? Akaso deus ere… (Irakurri +)
Benito Lertxundi oriotarrarentzat izango da Donostiako Udalak ematen duen aurtengo Adarra Saria. Udalak sari hau 2014an sortu zuen euskal musikaren arloan garrantzi edo eragin bereziko ibilbidea egin duen edo egiten ari den artista bat omentzeko; Benito Lertxundi horren eredu da. Musikariak 50 urteko musika-ibilbidea du, eta zenbaki borobil hori oholtza gainean kontzertuak eskainiz ospatu du. Azken hilabeteetan, Oroimenaren oraina, kaleratutako azken diskoa, jendaurrean aurkezten ari da eta baita sortzen ari den abesti berriak ere.
Lertxundik, ekainaren 21ean, Musikaren Nazioarteko egunean jasoko du aurtengo Adarra Saria, Victoria Eugenia Antzokian 20:00etan izango den ekitaldian.
Lehen edizioan, sari hori Mikel Laboaren sorkuntza-lanari eta jeinuari eman zitzaion. Iaz Ruper Ordorikari. Aurten, Adarra sariko Aholku Batzordeak, aho batez, saria Benito Lertxundiri ematea erabaki du. Erabakia zenbait arrazoi garrantzitsurengatik hartu da:
Benitoren musika-ibilbide luzeagatik, garai eta gizarte eta kultur egoera oso desberdinetan zehar; konpositore gisa egin duen lan apartagatik, haren kanta asko eta asko baitaude dagoeneko herri-kantutegian; askotan bere kanten oinarri izan dituen gai herrikoi eta tradizionalengatik; Euskal Herritik kanpora eta nazioartean duen sonagatik.
