EspañolPatxi Iturregi (Laudio, 1952) gure ipuingintzako maisuetako bat da, orain hogeitaka urte Haize kontra itsas giroko ipuin liburua argitaratu zuenez geroztik. Beste zenbait ipuin bilduma eta hamarkada luze bateko isilaldiaren ondotik, itsasoko istorioetara itzuli da, orain dela 100 urteko Bilbo eta orduko giroa erretratatzen dituen liburu eder batekin: Ur biren artean.
Hamar urte baino gehiago igaro dira azken liburu argitaratu zenuenetik. Idazten egon zara bitartean? Eta zerk bultzatu zaitu itzultzera?
Oraindik mingarria da niretzat galdera horri erantzun beharra. Duela hamar bat urte depresio handi bat jasan nuen, ezin bainituen uztartu nire lanbidea eta zaletasuna. Hortaz, une batean idazteari utzi nion eta, ez hori bakarrik, liburu-denda batean sartzen banintzen ere, sekulako tristura sortzen zitzaidan, eta askotan erdi negarrez atera behar izaten nuen kanpora. Gero, astiro-astiro baretuz joan zen ukazio-sentimendu hori eta berriro hasi nintzen irakurtzen, liburuez gozatzen, eta, zorionez, barneko zauri hori berez bezala sendatu da. Orain, erretiroa hartu ondoren denbora libre gehiago dudanez gero, berriro ekin diot idazteari. Bitxia bada ere, dena izan da denbora kontu bat, besterik ez. Makalaldi luze hartan, zer edo zer idatzi nuen, zertan ukatu: laneko txostenak, eskualdeko komunikabideetarako artikuluak, zutaberen bat…, baina ez benetako literaturarik.
Mendi-joak liburua osatzen duten narrazioak oso anitzak dira. Bakoitzak badu bere giroa, bere tokia, bere istorioa eta bere pertsonaiak. Mendi txango sorta moduko bat da. Denak desberdinak, baina denak argazki album bereko atalak.
Liburu honetako protagonistek ez dute izugarrizko abentura epikorik bizitzen. Mendizale arruntak dira, ni bezalakoak. Edo besteak mendira doazen bitartean etxean gelditzen direnak dira, ni bezala. Horregatik, agian, gustatu zait hainbeste.
Aingeru Epaltza kazetari eta idazle iruindarra trebea da idazten. Gero eta trebeagoa, esanen nuke nik. Euskara ederra eta bertako hitz eta esamoldeak ibiltzen ditu, baina irakurle arruntari zangotraba gehiegi jarri gabe, eta hori eskertzekoa da beti.
Joseba Sarrionandiaren literatura unibertsoa lau haizetara zabaltzeko ahalegin eskerga da Gure Oroitzapenak. Alde batetik, hamabi film laburrez osatutako pelikula; bestetik, olerki musikatuak biltzen dituen liburua eta CD bikoitza (32 kantu). Poesiaren indarra, agerian. Joseba Sarrionandiarekin hitz egin dugu proiektuaren gainean.
Mendez mende, urte zaharraren eta berriaren kantoian berezko abestiak entzun izan dira. Oraindik ere kantatzen dira haietako batzuk, baina gehienak galdu egin dira. Bixente Martinezek antzinako doinu haien xarma berpiztu du Ur berri, urte berri disko berri zoragarrian.
Oles aroa omen zen neguko solstizioa euskaldunentzat. Alegia, kantatzeko garaia. Hortaz, antzinako ohitura da urte sasoi horretan abestiak etxerik etxe edo su ondoan kantatzea. Kristautasunaren aurretik dator ekandu hori, nahiz eta gero erlijio nagusiaz busti zen, mela-mela egin arte.
Horren ondorioz, Gabon-kantu sorta bat da Eibarko musikariak atondu duena. Orain dela urte batzuk aita Donostiak bildutako gabon-kanta liburua irakurri eta batera doinuekin maitemindu zen, hain dira ederrak. “Orduan txinparta txiki bat piztu zen nere barruan, polita izango zela egunen batean horrelako doinuekin lan bat egitea, kantu normalak balira bezala tratatuta, topikoetatik
urrun”, gogoratu du orain Bixente Martinezek.
 |
| Kattalin Miner, Tene Mujikako azken irabazlea. |
Debako Udalak eta Elkar argitaletxeak, Euskal Herriko historia hurbilaren ezagutza zabaltzeko eta gure literatura aberasteko asmoz, XIII. Tene Mujika beka sortu dute, 6.000 euroko diru-laguntza emango duena, ondorengo oinarrien arabera:
1. Gure herriaren azken 70-60 urteetan izandako pertsona, talde, gertakari edo mugimenduren bati buruzko liburuak egiteko proiektuak aurkez litezke (adibidez: biografiak, kronikak, erreportajeak, saiakerak, elkarrizketak, ikerketak…); lanak jatorrizkoa eta euskaraz sortua izan beharko du, aurrez argitaratu nahiz saritu gabea.
2. Proiektuak aztertzean, bi ezaugarri hartuko dira batez ere kontuan: testuaren beraren kalitatea eta gaiaren interesa. Ez da fikziorik onartuko baina bai materialaren lanketa literarioa, idazleak hala nahiko balu; dibulgazio-lanak bezala egin litezke ikerketak, baina ez espezialistentzat bakarrik idatzitakoak.
3. Parte-hartzaile bakoitzak ondorengoak aurkeztu beharko ditu, emailez atxikitako dokumentuan:
a) Idazlearen curriculum laburra, orri batean, argitara emandako lanak aipatuz, baita harremanetan jartzeko helbide eta abarrak ere.
b) Idatzi nahi duen lanaren azalpena, 3-6 orri bitarteko luzerakoa, egoki iritzitako ezaugarriak zehaztuz; hala nola, gaia, egitura, iturriak, metodologia, aurreikusitako luzera, estiloa…
c) Idazlanaren lagina edo erakusgarria, 15-20 orrialde bitartekoa.
4. Proiektuak 2018ko abenduaren 10 arte bidal litezke helbide honetara: artxiboa@deba.eus
5. Idurre Eskisabelek, Imanol Muruak eta Aitor Zuberogoitiak osatutako epaimahaiak, jasotako proiektu guztiak aztertu eta haien arteko bat izendatuko du irabazle 2019ko urtarrila amaitu baino lehen.
Aurkeztutako lanek behar adinako kalitaterik ez dutela iritziz gero, beka eman gabe utz dezakete epaimahaikoek.
6. Bekako diru-kopuruaren erdia izendatu bezain laster jasoko du irabazleak, eta beste erdia, idazlan amaitua entregatu eta epaimahaikoek onespena emandakoan, lehen erdia jasotzen duenetik urtebetera hain zuzen ere.
7. Irabazleak, izendapena jaso eta urtebeteko epea izango du gehienez, idazlan amaitua antolatzaileei helarazteko. Bitarte horretan egileak hasierako proiektua aldatu nahi izango balu, epaimahaikoei jakinarazi beharko die aldaketaren berri eta haien onespena jaso beharko du.
8. Idazleak bere lana entregatuko ez balu, edo idazlan horren izaera eta kalitatea, epaimahaikoen iritziz, proiektuan azaldutakoen aldean nabarmenkiro kaxkarragoak balira, idazleak itzuli egin beharko du jasotako dirua.
9. Diru-laguntza jasotako idazlanaren jabetza egilearena izango da. Alabaina, lan horrek ezin izango du beste inongo beka edo saririk jaso, ez laguntzaren aurretik ez ondotik, argitaratu osteko sariak izan ezik.
Elkar argitaletxeak argitaratuko du idazlana, eta egile-eskubideak ohiko moduan ordainduko dizkio egileari. Epaimahaikoek onespena ematen dutenetik sei hilabeteko epean kaleratu beharko da liburua, eta bertan, bekaren aipamena egingo da nahitaez.
10. Beka-deialdi honetan parte hartzeak, bertako oinarriak ontzat ematea dakar. Horien ulermenean zalantzarik balego, epaimahaikoei dagokie erabakitzea, eta, epaimahaikoek egin ezean, antolatzaileek erabakiko dute.
