Español
1978an Euskal Herriaren iragan ezkutua atera zuten kanadarrek Red Bay-ko uren sakontasunetik. San Juan baleontzia sedimentu geruza lodi batez estalia zegoen, Euskal Herriaren itsasoko iragana bezala. Jakin izan dugun arren balea-ehizan ibiliak izan zirela gure arbasoak ur hotzetan, beharbada ez gara hain kontziente izan balea-arrantza ekonomiaren oinarria izan zela hamarkada luzetan zehar Euskal Herrian.
Jon Maia eta Pasaiako Albaolako lan taldea, iragan hau gizarteari zabaltzeko asmotan lanean dabiltza azken urteetan. Maiak Urola Kostako Hitzari kontatu zion moduan, beharbada, gure etnografoek batez ere baserri mundua aztertu zutelako ez dakigu hainbeste itsasoaren historiaz. Lurra itsasoa baino errazagoa da aztertzeko eta, gainera, Espainiar inperioa itsasoan galdu zenez, historiako zati hori bazterrean utzi da. Ez genekien emakumeek portuetan josten zituzten sareek Euskal Herri osoa biltzen zutenik. Berak azalduko digu.
ARRU
Nire izatea korapilo bat da
iluna eta gogorra
nire burmuina armiarma sarea josiz doa
labirinto honetan bizi naiz
(Keike. “Ni, korapiloa”.
Beldurra mina argia. 2006)
ANDER Arruti Suarez. Arruti. Arru. Nire nortasun-agiriak dio Eibarren jaio nintzela, baina Arrasaten jaio nintzen, amari haurdunaldia azken txanpan okertu eta bertako ospitalean ingresatu behar izan zutelako nitaz erditu baino astebete lehenago. Espainola naizela ez da, bada, nortasun- agiri aldrebes horrek dioen gezur bakarra. (Irakurri +)
Bost urte igaro dira Ken Zazpik kantu berriez osaturiko aurreko diskoa kaleratu zuenetik. Tartean, EOSekin grabatzeko aukera izan du Gernikako taldeak eta bakarkako lehen diskoa plazaratu du Eñaut Elorrieta abeslariak. Baina barne krisialdi bat ere ezagutu du taldeak, eta, haren ondorio, lumajea berritu duen hegaztiaren antzera azaltzen zaigu Phoenicoperus diskoan (Elkar/Argiak). (Irakurri +)
Sua argitaeltxeak orain dela gutxi argitara eman zuen aurtengo udaberriko nobedadeak zein izango ziren, tartean zen “Guia de los pueblos amurallados” liburua. Hektor Ortega kazetari eta historialaria arduratu da liburu hori idazteaz. Etb1eko Azpimarra saioan izan da liburuaren nondik norakoak azaltzeko. Dokumentazio lan zaila izan dela aitortu du Ortegak baina gaur egungo Euskal Herriko hiribildu harresidunen egoera zein den ezagutzeko gida ederra da. Erdi aroko harresiak, erromatarrak, modernoak… mota askotako harresiak ditugu gure inguruan baina asko ez ditugu ezagutzen. Liburu hau ezin hobea da gure historia bidaiatuz ezagutzeko.
Sabino Aranarentzat, labur esanda, herri baten osagai nagusia arraza zen, belaunaldiz belaunaldi transmititzen den ondare genetiko eta espirituala, eta euskaldunon kasuan bereziki fede kristaua, erlijiotasun sakona, kanpotik neurritsua baina barrutik bizi-bizi sentitua, eta horrekin batera hizkuntza eta historia, euskal zuzenbidea, euskal foruak, eta haien bidez gozatu izan omen genuen askatasun politikoa –independentzia nahiago baduzue, edo kasik, 1839ko Legea baino lehen–, ohiturak.
Garrantzizkoenak? Arraza eta erlijioa, eta hizkuntza ere bai, baina beste haien mendean, maketo euskaldunduen herria baino euskotar erdaldunduena mila aldiz desiragarriago, etsi-etsian. Arrazak eta hizkuntzak beste herrietatik bereizten gintuzten; arrazak egiten gintuen gure ondoan “moroak” ziren espainiarrak baino hobeak moralki, eta erlijiosoagoak. Eta indoeuroparretatik arras berezia dugun hizkuntzak ere balio bide zigun beste herrien erlijio-epeltasun edo erlijio- -gabeziarekin ez kutsatzeko. (Irakurri +)
Unai Abarzuza (Maleski) Iruñean jaio zen 1972. urtean. Orain, bere lehen liburua “Hau ez da poesia” kaleratu du: Ironiaz beteriko poesia.
Lehen liburuarekin zatoz, baina ez zara jada gaztetxo hasiberri bat. Zergatik orain?
Liatuta ibili naiz orain arte. Ez, broma da, neronek ere gauza bera galdetu diot nire buruari baina erantzunik ez dut topatu. Orain etorri zait gogoa. Zergatik ez orain?
Diseinu eta komunikazio mundutik zatoz, ez literaturaren esparrutik. Horren haritik, galdera bikoitza: zer ekartzen ahal dio kreatibo batek euskal poesiari?
Ideiak ekartzen saiatu naiz, bizipenak, istorio txikiak, ezohiko ikuspuntu batzuk, agian. Agentziako lanean eskarmentua dut testu laburrak idazten, spotentzako gidoiak, esloganak, testu publizitarioak… pertzepzioetan eragin eta pertzepzio horiek egoki kudeatzea da gure lana, eta horrek poesiarekin zerikusirik duelakoan nago. Alde horretatik, laburrean idazteko esperientzia eduki arren, ailegatu berria naiz lurralde honetara. Ekarpenik egin dudan ala ez, ikusteko dago. (Irakurri +)
